Program „Czyste Powietrze” jest inicjatywą mającą na celu poprawę jakości powietrza poprzez wsparcie termomodernizacji budynków mieszkalnych. Jednym z kluczowych aspektów tej inicjatywy jest poprawa efektywności energetycznej budynków. Jednakże, w wielu starszych budynkach w Polsce nadal stosuje się materiały – w szczególności pokrycia dachowe z eternitu, co może mieć istotny wpływ na efektywność termomodernizacji.
Eternit – charakterystyka i zagrożenia
Eternit, a dokładnie płyty azbestowo-cementowe, potocznie znane również jako azbest, były powszechnie stosowanym materiałem budowlanym w Polsce do lat 80-tych XX wieku ze względu na swoje właściwości takie jak trwałość, odporność na ogień i stosunkowo niska przewodność cieplna. Jednakże, azbest jest materiałem szkodliwym dla zdrowia – jego włókna mogą powodować poważne choroby układu oddechowego, w tym nowotwory.
Koniec dotacji na termomodernizację domów pokrytych azbestem?
Program Czyste Powietrze przechodzi obecnie intensywną przebudowę, w grudniu zeszłego roku trwały konsultacje społeczne dotyczące proponowanych zmian. Wśród nich pojawił się kontrowersyjny w ocenie Beneficjentów i organizacji pozarządowych zapis o braku możliwości uzyskania dofinansowania do wymiany stolarki i docieplenia budynków pokrytych materiałami zawierającymi azbest. Dla właścicieli takich budynków jedyną możliwością skorzystania ze wsparcia na głęboką termomodernizację w Czystym Powietrzu ma być zobowiązanie się do usunięcia materiałów zawierających eternit na własny koszt i zgodnie z przepisami prawa.
Co rzeczywiście się zmienia?
Warto zauważyć, że program Czyste Powietrze w ramach termomodernizacji przegród budowlanych nigdy nie finansował warstw wykończeniowych. W przypadku ścian jest to tynk, deska elewacyjna i podobne rozwiązania – nie są one niezbędne z punktu widzenia wiodącego systemu dociepleń ETICS (dawniej BSO), a stanowią jedynie estetyczne wykończenie zależne od indywidualnych preferencji Inwestora – bez wpływu na charakterystykę energetyczną budynku.
Podobnie jest w przypadku dachów, w tym tych pokrytych eternitem. Zgodnie z obowiązującymi zasadami wiedzy technicznej w prawidłowo zaprojektowanym dachu pokrycie dachowe nie ma wpływu na jego parametry termoizolacyjne – niezbędna pustka wentylacyjna całkowicie eliminuje wpływ poszycia na charakterystykę energetyczną całej konstrukcji.
W zaproponowanej formule programu głęboka termomodernizacja musi wiązać się zatem z wymianą szkodliwego azbestowego poszycia dachowego jeśli jest ono obecne w domu objętym wsparciem. Mówimy tu jednak wyłącznie o dachu budynku mieszkalnego, który ma być objęty dofinansowaniem – budynki gospodarcze nie są przedmiotem zainteresowania Funduszu Ochrony Środowiska.
Niestety dachy budynków, w większości oparte na konstrukcji drewnianej stanowiąc kluczowy punkt ucieczki ciepła z budynku są jednocześnie jednymi z trudniejszych przegród budowlanych do termomodernizacji. Warto jednak uwzględnić je w planowanej termomodernizacji – udział dachów i stropodachów w ogólnych stratach ciepła z budynku jest bardzo duży. W wielu przypadkach jednak ich docieplenie bez przebudowy, lub wzmocnienia konstrukcji okazują się niemożliwe. Taka ingerencja w strukturę dachu właściwie zawsze wiąże się z wymianą jego poszycia. Jeśli budynek nie jest objęty nadzorem konserwatora zabytków (czyli zapewne znaczna większość nieruchomości krytych eternitem) mamy bardzo szeroki wybór dostępnych materiałów w różnych cenach. Ostateczny wybór nowego materiału poszycia, ale i jego sfinansowanie należy zatem do Beneficjenta – i nic się w tej kwestii nie zmieniło.
Dofinansowanie na usuwanie azbestu
Obecnie nie funkcjonuje żaden ogólnopolski program dofinansowania prac związanych z usuwaniem materiałów zawierających azbest. Warto jednak śledzić informacje na ten temat, szczególnie na stronach WFOŚiGW – programy te mają zazwyczaj charakter bardziej lokalny. Warto również sprawdzić, czy na terenie miasta lub gminy taki nie funkcjonuje – wiele samorządów prowadzi własne programy.
Kto może usunąć azbest?
Do usuwania materiałów zawierających eternit uprawnione są wyłącznie specjalistyczne firmy, posiadające odpowiedni sprzęt i zezwolenia. Tylko tacy wykonawcy są w stanie zapewnić realizację zadania w sposób bezpieczny dla pracowników, mieszkańców i osób postronnych. W żadnym wypadku nie powinno się wymieniać poszycia azbestowego samemu.
Coroczna inwentaryzacja wyrobów azbestowych
Do 31 stycznia każdego roku właściciele nieruchomości, na terenie których występują wyroby azbestowe zobowiązani są do przekazania wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta inwentaryzacji tych materiałów. Zawiera ona między innymi informacje o ich rodzaju, ilości i miejscach występowania i planowanym czasie zastąpienia ich bezpieczniejszymi wyrobami. Materiały uszkodzone, kwalifikujące się do wymiany powinny zostać usunięte, natomiast nieuszkodzone mogą być nadal bezpiecznie użytkowane – do czasu kolejnej kontroli ich stanu technicznego. Warto dopełnić tego obowiązku – ustawa prawo ochrony środowiska przewiduje grzywnę za niedopełnienie tego obowiązku.